طرحواره آسیب پذیری چیست؟ آشنایی با انواع تله آسیب پذیری
درباره طرحواره آسیبپذیری چه میدانید؟ تلهای که اگر درگیر آن باشید مدام نگران اتفاقات بد احتمالی برای خود و خانوادهتان هستید. دائم احساس اضطراب و ناامنی خواهید داشت و احساس میکنید که هر لحظه ممکن است اتفاق بدی بیفتد. طرحواره آسیبپذیری نیز مانند دیگر طرحوارهها ریشه در کودکی دارد.
همچنین تله آسیبپذیری دارای انواع مختلفی است و بسته به نوع آن، شما نگرانیها و ترسهای به خصوصی را تجربه خواهید کرد؛ مثلا ممکن است در زمینه سلامتی دائماً نگران باشید یا نگران اوضاع مالی و ورشکستگی و فقر باشید.
طرحواره آسیبپذیری احتمالا شما را از بسیاری از موفقیتهای مالی و عاطفی باز میدارد. ما در این مقاله از مرکز مشاوره طرحواره به توضیح این طرحواره خواهیم پرداخت و از نشانههای آن تا ریشههای شکلگیری و درمان آسیبپذیری خواهیم گفت. با ما همراه باشید.
نظر دکتر فلور خیاطان درباره طرحواره آسیبپذیری
انواع طرحواره آسیب پذیری
به طور کلی موضوع طرحواره آسیبپذیری و ترسهای شما در چند حوزه زیر جای میگیرند:
طرحواره آسیب پذیری به خطر و ضرر
در صورتی که فرد با تله آسیبپذیری، در زمینه خطر آسیبپذیر باشد، دائماً نگران است که مبادا امنیت خود و اطرافیانش به خطر بیفتد. این فرد دنیا را محل امنی نمیداند و مدام مراقب است که خطری او را تهدید نکند و نگران است که هر لحظه، کسی به او حمله کند. چنین شخصی آسایش و آرامش ندارد و از حوادثی مانند تصادف رانندگی و سقوط هواپیما واهمه دارد؛ حتی ممکن است بخاطر این ترس و واهمه، عطای مسافرت را به لقایش ببخشد و بهجای روبرو شدن با ترس، صورت مسئله را پاک کند.
طرحواره آسیب پذیری مالی
معمولا این نوع از طرحواره آسیبپذیری باعث ایجاد ذهنیت افسرده ساز در فرد میشود. فردی که دچار تله آسیبپذیری مالی یا فقر است، مدام نگران ورشکست شدن است، هر لحظه انتظار آواره کوچه و خیابان شدن را دارد و جالب این است که با توجه به شرایط مالیشان، این ترس اصلا واقعبینانه نیست. ممکن است این افراد از رفاه مالی بسیار خوبی هم برخوردار باشند اما باز هم نگران بحرانهای مالی و اقتصادی است. اگر تله آسیبپذیری در این زمینه فعال باشد، فرد به جایی میرسد که به سختی خرج میکند. افرادی که در دوران کودکی بیپولی، فقر یا ورشکستگی را تجربه کردهاند بیشتر در معرض این ذهنیت قرار دارند.
طرحواره آسیب پذیری به ضرر و بیماری
فردی که درگیر طرحواره آسیبپذیری از نوع بیماری است بیش از حد نگران سلامتی خود است و معتقد است مشکل سلامتی دارد. به طور معمول، اینگونه افراد فعالیتهایی که برایشان استرس ایجاد میکند را حذف میکنند حتی ممکن است روابط جنسی خود با شریک زندگیشان را به شدت کاهش دهند.
آسیب پذیری از دست دادن کنترل
فردی که تله آسیبپذیری از دست دادن کنترل را دارد نگران است که مبادا دیوانه شود، در واقع او فکر میکند که ممکن است کنترلاش را از دست بدهد. او به طور اغراقآمیزی فاجعهبار به اتفاقات و قضایا نگاه میکند. تفکر مصیبتگرایانه، تفکر همیشگی افراد دارای طرحواره آسیبپذیری است. این فرد همواره در انتظار فجایع است و علاوه بر اینکه نسبت به امور نگاه منفی دارد، خود را به شدت ضعیف تصور میکند.
نشانههای تله آسیب پذیری چیست؟
- احساسات غالب افراد دارای تله آسیبپذیری، اضطراب و تنش است.
- نگراناند مبادا فقیر و ورشکسته شوند.
- این افراد دائماً نگرانند و میترسند که نکند اتفاق بدی بیفتد.
- معمولاً افکار منفی زیادی در طول روز، از ذهنشان میگذرد و فکر کردن به موضوعات منفی باعث بیماری روحی و جسمی میشود.
- احساس میکنند دنیا جای خطرناک و ناامنی است.
- گاهی احساس میکنند نمیتوانند خود را کنترل کنند و دارند دیوانه میشوند.
- تلقین افکار منفی باعث میشود فرد فکر کند در حال حمله قلبی است در صورتی که مدارک پزشکی او سالم بودن او را نشان میدهند.
علت شکلگیری طرحواره آسیب پذیری
یکی از دلایل شکلگیری طرحواره آسیبپذیری، زندگی با والدینی است که دارای این طرحواره هستند. چنین والدینی به طور دائمی نگران بیماری، ورشکستگی و غیره هستند.
مورد دوم پدر و مادرهایی هستند که بیش از حد نگران و مراقب فرزندشان هستند و دائماً از خطرهای اطراف به فرزند خود هشدار میدهند. در نتیجه به کودک تلقین میشود که ناتوان و ضعیف است و دچار طرحواره آسیبپذیری میشوند و اغلب در کنار این تله، به طرحواره وابستگی نیز دچار میشوند.
علت دیگر شکلگیری تله آسیبپذیری، کاملاً برعکس مورد قبل است؛ والدینی که از فرزند خود مراقبت و حمایت نمیکنند و کودک در محیط ناامنی رشد میکند. محیط دوران کودکی فرد از نظر فیزیکی، احساسی یا مالی نا امن بودهاست. این مورد باعث شکلگیری طرحواره بیاعتمادی و محرومیت عاطفی نیز میشود.
در مواردی، تجربیات دردناک مانند بیماری، اتفاق ناگوار، آسیب جدی والدین یا فوت یکی از آنها باعث ایجاد طرحواره آسیبپذیری میشود.
طرحواره آسیب پذیری چه تاثیری در زندگی فرد دارد؟
طرحواره آسیبپذیری باعث ایجاد استرس و اضطراب در زندگی افراد میشود. بخش آمیگدال مغز فرد درگیر تله آسیبپذیری بیش از حد حساس و تحریک پذیر میشود و احساس میکند که خطر در هر جایی در کمین است؛ حتی اگر احتمال رخ دادن آن خطر یا اتفاق بد بسیار کم باشد.
در واقع طرحواره آسیبپذیری، ریشه و علت بسیاری از اختلالات اضطرابی و فوبیاها است؛ مانند اختلال اضطراب فراگیر، ترس از فضای باز و غیره. همچنین تله آسیبپذیری سبب اختلال شخصیت وسواس نیز میشود؛ چون فردی که وسواس دارد نسبت به یک سری چیزها احساس ترس دارد و این خود باعث میشود او رفتارهای تکرارشونده و اجباری را به مدت طولانی انجام دهد. مثلا فردی که وسواس تمیزی و شستوشو دارد از میکروب، بیماری و آلودگی میترسد؛ او برای کنترل و کاستن ترسش، دائماً دستهایش را میشوید.
فرد دارای این طرحواره چون دائماً در حال تجربه کردن استرس و اضطراب است، از ارتباطات خود لذتی نمیبرد، او ممکن است در ارتباطاتش با دیگران بیحال، بیانرژی و بیانگیزه باشد. گاهی بخاطر نگرانیهای بیموردش، ارتباطش را با دیگران قطع میکند. بعضی از این افراد به علت استرس و اضطراب ناشی از طرحواره، بسیاری از موقعیتهای اجتماعی، اقتصادی و عاطفی خود را از دست میدهند. از دیگر پیامدهای این طرحواره میتوان به کمخوابی و عدم کنترل افکار اشاره کرد.
رهایی از طرحواره آسیب پذیری
برای درمان طرحواره آسیبپذیری بهترین راه مراجعه به یک طرحواره درمانگر است، با اینحال میتوانید کارهای زیر را انجام دهید تا روند درمان بهتر سپری شود:
- ریشه طرحواره آسیبپذیری خود را بشناسید؛ کدام یک از ریشههای شکلگیری طرحواره را داشتهاید.
- ترسهایتان را به ترتیب فهرست کنید و آنها را اولویت بندی کنید. موقعیتهایی که بیشتر ترس شما را تحریک میکند را بررسی کنید تا نوع آسیبپذیری خود را تعیین کنید.
- با استفاده از قدرت تصویرسازی ذهنی مثبت، خود را تقویت کنید. تصور کنید که در موقعیتی هستید که شما را میترساند، اما به راحتی و با اعتماد به نفس بر آن موقعیت غلبه میکنید. این تمرین را میتوانید برای هر کدام از ترسهای خود تکرار کنید، پس از مدتی متوجه کاهش ترس خود میشوید.
- اغلب افراد دارای این طرحواره، ترسهای غیرمنطقی دارند؛ منطقی بودن ترسهایتان را زیر سوال ببرید. هرباری که ترسهای خود را به چالش میکشید، قدرت آنها در ذهن کاهش مییابد.
مرکز مشاوره طرحواره به طور دقیق و قدمبهقدم به شما کمک میکند تا ترسهایتان را آرام آرام کنار بگذارید بدون اینکه اذیت شوید. برای خلاص شدن از شر ترسها و استفاده از موقعیتهای خوب زندگی، میتوانید همین الان از دکتر فلور خیاطان وقت مشاوره بگیرید.
هدف از درمان طرحواره آسیبپذیری
طرحواره آسیب پذیری با طرحواره نقص و شرم و طرحواره رها شدگی ارتباط تنگاتنگی دارد. مشکل اصلی افراد درگیر طرحواره آسیبپذیری” فاجعه سازی” است، طرحواره درمانگر با برداشتن گامهای دقیق و عملی به فرد آموزش میدهد که چگونه از فاجعهسازی و وحشتناکپنداری رها شود. بیمار در طرحواره درمانی متوجه میشود که اضطراب و ترسهایش به شدت اغراق آمیز است. طرحواره درمانگر در طی طرحواره درمانی به مراجع کمک میکند تا بتواند اضطراب خود را مدیریت کند.
همچنین فرد یاد میگیرد که دست از رفتارهای اطمینانبخش بردارد. چرا که این رفتارها سبب تقویت بیشتر افکار منفی و ایجاد اضطراب انتظاری( اضطراب پیشبینی یا ترس و نگرانی بیش از حد در مورد آینده) در او میشود.
آزمون روانشناسی طرحواره آسیب پذیری
این آزمون روانشناسی شامل ۵ سؤال با ۶ گزینه پاسخ است که به ارزیابی طرحواره آسیبپذیری در افراد میپردازد. طرحوارههای آسیبپذیری به باورها و الگوهای فکری اشاره دارند که ممکن است افراد در موقعیتهای خاصی، احساس ضعف یا تهدید شدن کنند. این آزمون به شما کمک میکند تا درک بهتری از تمایلات عاطفی و رفتاری خود در شرایط استرسزا به دست آورید. نتایج میتواند در شناسایی الگوهای فکری که ممکن است بر سلامت روانی شما تأثیر بگذارند، کمک کند.
نمیتوانم از شر این احساس رها شوم که ممکن است اتفاق بدی بیفتد
احساس میکنم هر لحظه ممکن است یک فاجعه طبیعی جنایی حقوقی یا پزشکی برایم اتفاق بیفتد
نگرانم به وسیله دیگران مورد حمله فیزیکی قرار بگیرم
میترسم تمام سرمایه خود را از دست بدهم و بیچاره و فقیر شوم
اغلب نگرانم دچار یک بیماری جدی بشوم حتی وقتی که دلایل پزشکی کمی برای این احتمال وجود دارد
نتیجه گیری طرحواره آسیب پذیری
طرحواره آسیبپذیری ترسها و اضطرابهای زیادی را برای فرد ایجاد میکند. این ترسها تاثیر منفی بر زندگی و ارتباطات فرد میگذارد. ترس از خطر، ترس از فقر، ترس از بیماری و عدم کنترل از انواع تله آسیبپذیری هستند. برای مقابله با این طرحواره بهترین راه مراجعه به روان درمانگر است، با این حال مواردی مانند استفاده از تصویرسازی ذهنی مثبت، فهرست کردن ترسها روی کاغذ و زیر سوال بردن آنها از نظر منطقی نیز به شما کمک خواهد کرد تا حدی ترستان را کاهش دهید. اگر احساس میکنید شما هم طرحواره آسیب پذیری دارید می توانید برای درمان آن از طریق شمارههای زیر با مرکز مشاوره طرحواره در ارتباط باشید.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
طرحواره شکست چیست و چگونه ایجاد میشود؟
طرحواره وابستگی و بیکفایتی چیست؟راههای رهایی از تله وابستگی
طرحواره وابستگی بیکفایتی، تله ناسازگاری است که باعث میشود فرد نتواند به طور مستقل تصمیمگیری کند و برخی فعالیتهای روزمره را به تنهایی انجام دهد. این عدم استقلال و حس بیکفایتی سبب وابستگی بیش از حد به دیگران میشود.
طرحواره رهاشدگی چیست و چگونه با آن مقابله کنیم؟
آیا فردی را سراغ دارید که در برقراری رابطه جدی و عاطفی با دیگران ناتوان است چون دچار یک حس بیاعتمادی نسبت به افرادی هستند که با آنها رابطه دارند؟ یا کسی که تحت هر شرایط میخواهد در رابطه باشد چون طاقت تنهایی را ندارد؟ هر دوی این حالت ممکن است نشانههایی از یک تله یا طرحواره باشد؛ طرحواره رهاشدگی.
تله ایثار یا طرحواره ایثار چیست و از کجا ریشه می گیرد؟
“با اینکه همیشه سعیام رو میکنم تا خودخواه نباشم و به دیگران کمک کنم اما در نهایت هیچکس قدرم رو نمیدونه.” “احساس میکنم اطرافیانم ازم سواستفاده میکنن، خیلی استرس دارم و همیشه احساس خستگی میکنم.” اینها نمونه جملات یک فرد قربانی طرحواره ایثار است.
طرحواره درمانی چیست؟ طرحواره درمانی به زبان ساده
اشتباهات دوران آشنایی پیش از ازدواج
دوران آشنایی پیش از ازدواج، دورانی برای آشنایی دو فردی است که قرار است با یکدیگر ازدواج کنند. این دوران، اصول و قاعده و قانون خود را دارد و در صورتی که رعایت نشود باعث آسیب شما میشود.در این مقاله ما به چند مورد از اشتباهات رایجی که در این دوران اتفاق میافتد پرداختیم تا شما با آگاهی از آنها، دچار مشکلات و آسیب نشوید.
دیدگاهتان را بنویسید