طرحواره خویشتنداری ناکافی چیست؟ نشانههای طرحواره عدم خویشتنداری
آیا شما از اینکه نتوانید سریع به اهدافتان برسید، مایوس و ناامید میشوید و دست از تلاش کردن برمیدارید؟ یا اکثر اوقات کارهایتان را به تعویق میاندازید؟ ممکن است تمرکز و پشتکار نداشته باشید و حتی زمانیکه کار مورد علاقهتان را انجام میدهید خیلی زود از آن دلزده میشوید. این نشانهها برای شما آشنا نیست؟ رفتارهایی که ذکر شد؛ نشانههایی از طرحواره خویشتن داری ناکافی است. در این مقاله قرار است درباره طرحواره یا تله خویستنداری ناکافی، نشانههای آن، علت شکل گیری و درمان آن صحبت کنیم، با ما همراه باشید.
نشانههای طرحواره خویشتنداری ناکافی و خود انضباطی ناکافی
- در طول روز احساس بیحوصلگی و بیقراری میکنند، دچار عدم تمرکز و حواسپرتی هستند.
- اغلب احساس بیانگیزگی، بیکفایتی و ناامیدی دارند و تمایلی به انجام کارها حتی کارهای پیش پا افتاده ندارند.
- نمیتوانند به یک برنامه پایبند بمانند و به اهداف مشخص برسند و احساس میکنند روی مسائل زندگی کنترلی ندارند.
- این افراد به محض داشتن هیجانات و احساسات، تکانشی عمل میکنند و بعد از حرفها و رفتارهای خود پشیمان میشوند.
- افراد دارای طرحواره خویشتن داری ناکافی توانایی کمی برای تحمل احساسات ناخوشایند مانند ناامیدی و استرس دارند به همین دلیل به محض اینکه هر نوع ناراحتی را تجربه کنند، سعی میکنند از آن دور شوند و در نتیجه از مسئولیت ها شانه خالی میکنند.
- در اغلب اوقات، باورها و احساسات خاص یا همسو با این طرحواره در فرد دیده نمیشود؛ مثلا خیلی کم پیش میآید که فرد بگوید “من حق دارم تکانشی عمل کنم” یا “من باید احساساتم را بیان کنم”، در واقع فرد این طرحواره را خارج از کنترل، تجربه میکند.
- برخلاف دیگر طرحوارهها، طرحواره خویشتنداری ناکافی، احساس همخوان با خود فرد ایجاد نمیکند؛ یعنی معمولا افراد درگیر این طرحواره تمایل به خویشتنداری و منضبط بودن دارند و در این باره تلاش هم میکنند اما تلاشهایشان، اغلب دوامی ندارد.
ریشههای تحولی در طرحواره خویشتنداری ناکافی
علت شکلگیری طرحواره عدم خویشتنداری را میتوان تکامل پیدا نکردن بخش قشر پیش پیشانی مغز عنوان کرد. قشر پیش پیشانی مغز( مرکز کنترل اجرایی مغز) مسئول مدیریت احساسات، نظم و انضباط، پیگیری برنامهها و کنترل خود است.
سوالی که پیش میآید این است که چرا این قسمت از مغز تکامل پیدا نمیکند؟ اگر فرد در دوران کودکی آزار و اذیت عاطفی را تجربه کرده باشد یا والدین به اندازه کافی به او توجه نکرده باشند و از لحاظ عاطفی او را نادیده گرفته باشند این بخش از مغز ورودی احساسی لازم برای رشد را دریافت نمیکند. همچنین اگر فرد در دوران کودکی استرس طولانی مدتی را تجربه کند عملکرد این قسمت با مشکل مواجه خواهد شد.
علت دیگر شکلگیری این طرحواره در افراد، والدین سهل گیر و تربیت ناسالم است؛ اگر والدین، سختگیری لازم برای انجام کارهای ضروری را اعمال نکرده باشند و کودک آزاد بوده تا هر زمانی هرکاری که دلش میخواهد انجام دهد، به احتمال زیاد این کودک در بزرگسالی دچار تله خویشتن داری ناکافی خواهد شد. البته این طرحواره در افرادی که والدین بسیار سختگیر داشتهاند نیز دیده میشود. کودکانی که تحت تربیت سخت و شدید بزرگ میشوند و فرصتی برای استراحت و بازی نداشتهاند ممکن است در بزرگسالی در طی یک فرآیند جبرانی بخواهند بیشتر به تفریح و بازی بپردازند و از زیر مسئولیت شانه خالی کنند.
تاثیر خویشتنداری ناکافی و خود انضباطی ناکافی در زندگی فرد
طرحواره خود انضباطی ناکافی یا همان خویشتنداری ناکافی پیامدهای بسیاری دارد اما یکی از اصلیترین پیامدهای آن عدم توانایی در به پایان رساندن کارهاست. افراد درگیر این طرحواره در به پایان رساندن کارها با مشکل مواجه میشوند؛ ممکن است صدها پروژه را شروع کنند اما نتوانند با موفقیت آنها را به پایان برسانند. نیاز به احساس موفقیت یک نیاز عاطفی اساسی است و در صورتی که افراد این نیاز را برآورده نکنند احساس ناامیدی، شرم و عدم کفایت خواهند کرد.
افراد در تله خویشتنداری ناکافی کنترلی بر هیجانات خود ندارند و گاهی بدون تفکر به موقعیتها واکنش نشان میدهند. چنین رفتاری باعث آسیب دیدن روابط، از دست دادن شغل و مواجهه با مشکلات قانونی میشود. اگر افراد صرفاً بر اساس احساسات خود زندگی کنند، سریع و به دفعات زیاد تغییر عقیده خواهند داد و نمیتوانند مسیری را در طول زندگی خود پیدا کنند. در این طرحواره، فرد مستعد اعتیاد یا مشکلات روانی مانند افسردگی میشود؛ او احساس میکند که در زندگی تحت فشار قرار گرفته و یک شکستخورده است و هیچ مسیر معنیداری پیدا نمیکند.
بیشتر بدانید : درمان افسردگی با طرحواره درمانی
درمان طرحواره خویشتن داری ناکافی و خود انضباطی ناکافی
در طول درمان طرحواره خویشتنداری ناکافی، طرحواره درمانگر قاطع خواهد بود و در ارتباط با بیمار محدودیتهایی را در نظر میگیرد. افراد دارای این طرحواره مدام نیازها و احساسات خود را واپس زنی کردهاند و این نیازها و احساسات با گذشت زمان، روی هم جمع شده است و به یکباره از کنترل خارج میشوند.
در برخی موارد طرحواره خویشتن داری ناکافی به طرحواره دیگری ارتباط پیدا میکند که نقش مهمتری در آسیب روانی فرد داشته است. در موارد این چنینی، طرحواره درمانگر علاوه بر اینکه طرحواره یا تله خویشتنداری را محور درمان قرار میدهد، به درمان طرحواره زیربنایی نیز میپردازد.
رواندرمانگر تکالیف خانگی را برای مراجع تعیین میکند و او باید خود را مجبور کند تا در مدت زمان معین آنها را انجام دهد. مراجع تکنیکهایی را یاد میگیرد که در کنترل هیجانهایش به او کمک کند تکنیکهایی مانند محرومیت موقت، تکنیکهای خویشتنداری مانند مراقبه متعالی، توجه برگردانی و آرامش آموزی. همچنین در طول جلسات درمان از تمرین رفتاری در تصویرسازی ذهنی انجام خویشتنداری و خود انضباطی استفاده میشود.
در صورتی که احساس می کنید طرحواره خویشتن داری ناکافی دارید و برای درمان آن نیاز به کمک یک طرحواره درمانگر دارید، می توانید با کلیک بر روی بنر زیر و پر کردن فرم مشاوره با دکتر فلور خیاطان ارتباط بگیرید و زمان مشاوره خود را ست کنید.
هدف از درمان طرحواره خویشتنداری ناکافی چیست؟
هدف از درمان طرحواره خویشتنداری ناکافی کمک به افراد برای درک ارزش رها کردن رضایت آنی، برای دستیابی به اهداف آتی است. فرد در طول درمان خواهد فهمید که برونریزی و تخلیه هیجانات یا انجام کارهایی که رضایت فوری دارند، در نهایت به ضررش تمام خواهد شد و اگر درصدد درمان برنیاید آسیبهای زیادی در زمینه شغلی، ارتباطی و روانی متحمل خواهد شد. آسیبهایی مانند پیشرفت نکردن، از دست دادن شغل، احساس ارزشمندی و همراهی مردم.
نتیجهگیری طرحواره خویشتن داری ناکافی
آن دسته از افرادی که کنترلی روی احساسات، هیجانات و تمایلاتشان ندارند و نمیتوانند آنها را کنترل کنند، در اکثر مواقع برنامهریزی برای کارهایشان ندارند و مدام کارهایشان را به تعویق میاندازند، دارای طرحواره خویشتنداری ناکافی هستند. علت شکلگیری این طرحواره همانند دیگر طرحوارهها به اتفاقات و تجربیات دوران کودکی برمیگردد.
اگر فرد در کودکی بیتوجهی عاطفی یا استرس زیادی را تحمل کرده باشد یا والدین سهلگیری داشته که به او قانونمند بودن و منظم بودن را یاد ندادهاند، در بزرگسالی درگیر طرحواره عدم خویشتنداری بی انضباطی ناکافی خواهد شد.
برای درمان این طرحواره، فرد باید برنامهریزی، منظم بودن و تعهد به انجام کارها را یاد بگیرد. از آنجایی که طرحوارهها یا تلههای ذهنی ریشهای عمیق دارند پیشنهاد میکنیم برای درمان آن، از متخصصین طرحواره درمانگر کمک بگیرید. برای این منظور میتوانید با مرکز مشاوره طرحواره تماس بگیرید.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
طرحواره نقص و شرم چیست؟ نشانههای تله نقص و شرم
آیا همیشه چهره خود را پنهان میکنید تا مبادا کسی درباره آن قضاوت کند؟ آیا در اکثر مواقع به علت ترس از تحقیر شدن، حرف خود را میخورید و کامل بیان نمیکنید؟
ذهنیت طرحوارهای چیست و چگونه درمان میشود؟
افراد متفاوت، با توجه به شناخت و ارزیابی خودشان از خود، دیگران و دنیا، به موقعیتها پاسخهای متفاوتی میدهند. این شناخت و ارزیابی، به طرحوارهها یا ذهنیت طرحوارهای ما بستگی دارد.
طرحواره شکست چیست و چگونه ایجاد میشود؟
طرحواره وابستگی و بیکفایتی چیست؟راههای رهایی از تله وابستگی
طرحواره وابستگی بیکفایتی، تله ناسازگاری است که باعث میشود فرد نتواند به طور مستقل تصمیمگیری کند و برخی فعالیتهای روزمره را به تنهایی انجام دهد. این عدم استقلال و حس بیکفایتی سبب وابستگی بیش از حد به دیگران میشود.
طرحواره رهاشدگی چیست و چگونه با آن مقابله کنیم؟
آیا فردی را سراغ دارید که در برقراری رابطه جدی و عاطفی با دیگران ناتوان است چون دچار یک حس بیاعتمادی نسبت به افرادی هستند که با آنها رابطه دارند؟ یا کسی که تحت هر شرایط میخواهد در رابطه باشد چون طاقت تنهایی را ندارد؟ هر دوی این حالت ممکن است نشانههایی از یک تله یا طرحواره باشد؛ طرحواره رهاشدگی.
تله ایثار یا طرحواره ایثار چیست و از کجا ریشه می گیرد؟
“با اینکه همیشه سعیام رو میکنم تا خودخواه نباشم و به دیگران کمک کنم اما در نهایت هیچکس قدرم رو نمیدونه.” “احساس میکنم اطرافیانم ازم سواستفاده میکنن، خیلی استرس دارم و همیشه احساس خستگی میکنم.” اینها نمونه جملات یک فرد قربانی طرحواره ایثار است.
دیدگاهتان را بنویسید