طرحواره پذیرشجویی و جلب توجه چیست و چه نشانههایی دارد؟
نشخوار فکری، کاهش عزت نفس و در بعضی افراد اضطراب اجتماعی، حاصل طرحوارهای است که قرار است در این مقاله به آن بپردازیم یعنی طرحواره پذیرشجویی و جلب توجه. طرحوارهای که گفته میشود اغلب سلبریتیها، آن را دارند. افرادی که دچار این طرحواره هستند، زمان و انرژی زیادی را صرف میکنند تا بفهمند چه چیزی باعث میشود دیگران آنها را دوست داشته باشند؛ آنها نیازها، احساسات و خواستههای خود را نادیده میگیرند تا طبق نظرات دیگران زندگی کنند . معمولاً این افراد همیشه میخواهند آدم خوبی باشند و بیش از حد به آبرو، موقعیت اجتماعی و پذیرش از سمت اجتماع اهمیت میدهند. اما چرا آنها اینطور فکر و رفتار میکنند؟ از کجا بفهمیم که ما هم جزو این دسته، هستیم یا خیر؟ در ادامه پاسخ این سوالات را خواهیم داد.
نشانههای طرحواره پذیرشجویی و جلب توجه
طرحواره پذیرشجویی و جلب توجه در واقع نوعی جبران افراطی طرحواره نقص و شرم و محرومیت هیجانی است و همچون دیگر طرحوارهها با نشانههایی قابل شناسایی است:
- میخواهند تمام آدمها آنها را دوست داشته باشند.
- داشتن پول و موقعیت برای آنان مهمتر از هر چیزی است.
- بسیاری از تصمیمات خود را طبق نظرات دیگران اتخاذ میکنند.
- به دلایل مختلف جشنهای زیادی برگزار میکنند تا توجه دیگران را به دست بیاورند.
- زندگی خود را در شبکههای اجتماعی به نمایش میگذارند تا از افراد دیگر، تایید شوند.( فضای مجازی مکان خوبی برای تقویت این طرحواره است.)
- در چاپلوسی و تملق دیگران متخصص اند و داراییهای خود را فخرفروشی میکنند.
- افراد دارای این طرحواره، بسیار نگران این هستند که مردم در مورد آنها چه فکری میکنند.
- تنها زمانی احساس ارزشمندی میکنند که مورد توجه قرار گیرند یا دیگران آنها را تحسین کنند.
- ثبات رفتاری ندارند و رفتارهایشان متغیر است؛ با توجه به اینکه با چه کسی صحبت میکنند نحوه صحبت و رفتار خود را تغییر میدهند.
- در موقعیتهای اجتماعی دچار اضطراب میشوند چون فکر میکنند که مردم آنها را قضاوت میکنند یا ممکن است دوست داشته نشوند.
- فرد در مکانیسم تسلیم، برای کسب تایید دیگران، سعی میکند به هر قیمتی مثلاً دغلکاری یا به هر فرمی توجه را دریافت کند.
- در مکانیسم اجتناب،فقط کافی است متوجه شود که در جمعی که میخواهد حضور یابد مورد توجه قرار نمیگیرد؛ پس وارد جمع نمیشود.
- ممکن است در فضاهای مجازی به توهین، تهمت یا تخریب دیگران بپردازند تا مورد توجه قرار بگیرند.
ریشههای تحولی در طرحواره پذیرشجویی و جلب توجه
ریشههای تحولی طرحواره پذیرشجویی را باید در تمامی رفتارهای ناسالم والدین در دوران کودکی فرد جستوجو کرد. افرادی که دارای این طرحواره هستند در چنین خانوادههایی پرورش یافتهاند:
- خانوادههایی که در آن، والدین گرفتار جلب توجه، تملق و چاپلوسی هستند در نتیجه فرزندان از آنها الگوبرداری میکنند. این والدین با انجام رفتار نامناسب و تملق به فرزندان خود یاد میدهند اگر میخواهید توجه کسی را به دست بیاورید، چاپلوسیاش را کنید.
- والدینی که مقایسه گر هستند و مدام به دنبال چشم و همچشمی هستند و حتی به اصطلاح خود را به آب و آتش میزنند تا ظاهر خوبی به دیگران نشان دهند. برای جلب توجه دیگران به دنبال تحصیلات و زیبایی میروند و به فرزند خود نیز یاد میدهند که اینگونه رفتار کند.
- والدین مهرطلبی که به منظور مورد تایید دیگران قرار گرفتن و مهر طلبی، هیچگاه با اطرافیان مخالفت نمیکنند و نظر مخالف خود را ابراز نمیکنند؛ با اینکه محبت زیادی به فرزند خود نشان میدهند و کودک کمبود محبتی از سمت والدین ندارد اما او از رفتار والدین خود الگو برداری میکند و تمام کارها و رفتارهایش را برای به دست آوردن تایید دیگران انجام میدهد.
- عدهی دیگری از والدین هستند که عشق مشروط به فرزندان خود دارند؛ یعنی با رفتارهایشان به کودک میگویند زمانی دوستت داریم که مطابق با میل و نظر ما رفتار کنی. چنین رفتاری باعث میشود کودک به این نتیجه برسد که زمانی دوست داشته خواهد شد که مطابق میل دیگران رفتار کند.
- والدین نمایشی فرزندان نمایشی بزرگ میکنند و پدر و مادرهایی که فرزند خود را ملیجک جمع میکنند، کودک را به سمت این طرحواره سوق میدهند.
- والدین سلطهگر یکی دیگر از علتهای شکلگیری طرحواره پذیرشجویی در افراد است. این والدین به جای فرزندانشان تصمیم میگیرند و سلیقه و علاقه خود را به فرزندان خود تحمیل میکنند. مثلاً مسیر تحصیلی، کاری و روابط را برای فرزند مشخص میکنند. در نتیجه فرد یاد میگیرد که خواسته و نظر خود اهمیتی ندارد و کارهایش را طبق میل دیگران انجام میدهد.
انواع طرحواره پذیرشجویی جلب توجه
با توجه به نیاز افراد به مورد توجه قرار گرفتن یا مورد تایید قرار گرفتن، این طرحواره به دو نوع فرعی تقسیمبندی میشود:
- افرادی که تایید طلب هستند، میخواهند هرطور که شده از سمت دیگران مورد تایید قرار بگیرند. این دسته از افراد معمولا همخوانی بیش از حدی با اطرافیان خود دارند، هیچوقت با اطرافیان خود مخالفت نمیکنند همیشه با آنها همصدا هستند. حتی اگر در درون خود با دیگران مخالف باشند، آن را ابراز نمیکنند تا از آنها تایید بگیرند.
- دسته دیگر، افراد توجه طلب هستند؛ آنها میخواهند هر طور و به هر شکل که شده مورد توجه و تحسین دیگران قرار بگیرند. برعکس دسته قبلی، برای این افراد مهم نیست که مورد تایید دیگران باشند و نیازی به تایید شدن ندارند و حتی ممکن است به مخالفت با دیگران نیز بپردازند. مرکز توجه قرار گرفتن مهمترین چیز برای افراد این دسته است.
ویژگی افراد دارای تله پذیرشجویی و جلب توجه
افراد دارای تله پذیرشجویی و جلب توجه، معمولا یک وجهه مردمی قدرتمند و دلپذیر دارند. برای این افراد غیرقابل تحمل است که کسی آنها را پس بزند یا دوست نداشته باشد. از آنجایی که آنها وقت زیادی را جهت تلاش برای رفع خواستههای دیگران میکنند، احساس خستگی طاقتفرسا میکنند و نسبت به تمام رفتارهای اطرافیان، حساس میشوند.
معمولاً این افراد دچار نشخواری فکری میشوند؛ به این صورت که مدام در مورد چیزهایی که گفتهاند یا انجام دادهاند بیش از حد فکر میکنند. حتی اگر ناخواسته باعث آزار شخصی شده باشند دائماً نشخوار فکری میکنند. همچنین به ظاهر بسیار اهمیت میدهند و وقتی در کنار دیگران قرار میگیرند دچار اضطراب میشوند چون نگراناند مبادا حرفی بزنن که دیگران را نارارحت کنند یا احمقانه و خستهکننده به نظر برسند.
به یاد داشته باشید ممکن است همه ما درجاتی از پذیرشجویی را داشته باشیم و در مواردی نظر دیگران برایمان مهم باشد؛ اگر این طرحواره در حد کمی باشد مشکلی نیست و یک هیجان معمولی است. فقط در صورتی مشکلساز میشود که این پذیرشجویی بیشتر از حد معمول باشد.
درمان طرحواره طرحواره پذیرش جویی و جلب توجه
به منظور درمان طرحواره پذیرشجویی و جلب توجه باید این نکته را یادآوری کنیم که این افراد معمولاً عزت نفس و اعتماد به نفس کمی دارند پس باید روی تقویت و رشد این دو مولفه تمرکز کنیم. اگر با توجه به نشانههایی که در بالا ذکر شد احساس میکنید دچار این طرحواره هستید؛راهکارهای اثربخش زیر کمک بسیاری به افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس شما خواهد کرد:
- یک برگه بردارید و نیازهای روانی، احساسی و فیزیکی خود را روی آن بنویسید؛ شما باید نیازها و خواستههای خود را بشناسید و آنها به طور دقیق و شفاف تعیین کنید و بعد شروع کنید به برآورده کردنشان. مثلاً اگر نیاز احساسی شما این است که دوست داشته شوید، خودتان این نیاز را برآورده کنید. چگونه؟ با کلمات محبتآمیز و رفتارهای مناسب به خود عشق دهید. وجود خود را با ارزش بدانید. زمانیکه به تنهایی نیازهای خود را برآورده کنید، اعتماد به نفس شما تا حد زیادی تقویت خواهد شد.
- جملات تاکیدی مثبت بسازید و هر روز صبح و شب آن را تکرار کنید، جملاتی مثل: ” من عاشق خودم هستم”، ” من با اعتماد به نفس هستم” و غیره. در روزهای اول ممکن است به آنها باور نداشته باشید اما کوتاه نیایید و حتما تکرارشان کنید، بعد از مدتی که انجام دهید کمکم به آن جملات تبدیل میشوید؛ به این طریق رفته رفته باورهای منفی و اشتباهی که در ذهن خود دارید از بین رفته و عزت نفس شما تقویت میشود.
- آدمهای سمی زندگی خود را کنار بگذارید؛ ممکن است زمانی که دیگران تغییرات مثبت و افزایش اعتماد به نفس در شما را ببیند به شما صفاتی از قبیل خودخواه یا خودشیفته بدهند. برخی از آنها از این تغییرات خوششان نمیآید چون دیگر در برای رفع نیازها و خواستههای آنان کاری انجام نمیدهید و تبدیل به فرد قوی شدهاید. به حرفها و بازخوردهای این دسته از افراد توجه نکنید و به درمان خود، فکر کنید.
- در طول درمان طرحواره درمانگر به مراجع توصیه میکند که “اگر قرار است وارد جمعی شود که در آن، مورد توجه نیستی و دچار اضطراب میشوی” به مدت ده دقیقه نفس عمیق بکشید و هیچ کاری نکنید و آن اضطرابی که بالا آمده را تجربه و حس کنید و از آن فرار نکنید، به سمت جلب توجه نروید.
- در مسیر درمان، فرد متوجه خواهد شد که به خودی خود ارزشمند است و احتیاجی ندارد برای ارزشمندی خود را به آب و آتش بزند؛ او به این درک میرسد که احساس ارزشمندی را با توجه دیگران به دست نمیآید.
هدف از درمان این است که فرد با بخشهای توجه طلب خود آشنا شود و با آسیبهایی که در این بخش دیده است، آشنا شود، صبوری کند و به سمت علاقهمندیهای خودش برود نه به سمت نیازهای جامعه.
نتیجه گیری
در طرحواره پذیرشجویی و جلب توجه باور افراد این است که ” زمانی من با ارزشم که توسط دیگران تایید یا تحسین شوم.
“این باور باعث میشود افراد نیازها و خواستههای خود را به ورطه فراموشی بسپارند و در صورتی که خواستههای دیگران را انجام ندهند دچار اضطراب و تنهایی شوند.با انجام تست متوجه خواهید شد که آیا این طرحواره را دارید یا خیر. همچنین جهت مشاوره و درمان میتوانید با شمارههای زیر تماس بگیرید.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
تله ایثار یا طرحواره ایثار چیست و از کجا ریشه می گیرد؟
“با اینکه همیشه سعیام رو میکنم تا خودخواه نباشم و به دیگران کمک کنم اما در نهایت هیچکس قدرم رو نمیدونه.” “احساس میکنم اطرافیانم ازم سواستفاده میکنن، خیلی استرس دارم و همیشه احساس خستگی میکنم.” اینها نمونه جملات یک فرد قربانی طرحواره ایثار است.
طرحواره نقص و شرم چیست؟ نشانههای تله نقص و شرم
آیا همیشه چهره خود را پنهان میکنید تا مبادا کسی درباره آن قضاوت کند؟ آیا در اکثر مواقع به علت ترس از تحقیر شدن، حرف خود را میخورید و کامل بیان نمیکنید؟
ذهنیت طرحوارهای چیست و چگونه درمان میشود؟
افراد متفاوت، با توجه به شناخت و ارزیابی خودشان از خود، دیگران و دنیا، به موقعیتها پاسخهای متفاوتی میدهند. این شناخت و ارزیابی، به طرحوارهها یا ذهنیت طرحوارهای ما بستگی دارد.
طرحواره شکست چیست و چگونه ایجاد میشود؟
طرحواره وابستگی و بیکفایتی چیست؟راههای رهایی از تله وابستگی
طرحواره وابستگی بیکفایتی، تله ناسازگاری است که باعث میشود فرد نتواند به طور مستقل تصمیمگیری کند و برخی فعالیتهای روزمره را به تنهایی انجام دهد. این عدم استقلال و حس بیکفایتی سبب وابستگی بیش از حد به دیگران میشود.
طرحواره رهاشدگی چیست و چگونه با آن مقابله کنیم؟
آیا فردی را سراغ دارید که در برقراری رابطه جدی و عاطفی با دیگران ناتوان است چون دچار یک حس بیاعتمادی نسبت به افرادی هستند که با آنها رابطه دارند؟ یا کسی که تحت هر شرایط میخواهد در رابطه باشد چون طاقت تنهایی را ندارد؟ هر دوی این حالت ممکن است نشانههایی از یک تله یا طرحواره باشد؛ طرحواره رهاشدگی.
دیدگاهتان را بنویسید