طرحواره بازداری هیجانی چیست؟ نشانههای تله بازداری هیجانی
آیا دیگران شما را به عنوان فردی آرام و موقری میشناسند که در مورد سختترین مشکلاتتان با دیگران صحبت نمیکند؟ و اگر بخواهید در مورد مشکلاتتان صحبت کنید به دور از هیجان و بسیار آرام توضیح میدهید؟ ترجیح میدهید به جای صمیمی شدن با دیگران، خویشتن دار باشید و همیشه سعی دارید منطقی باشید؟ اینها میتواند نشانههای یک تله به نام طرحواره بازداری هیجانی در شما باشد. احتمالاً با خواندن این چند نشانه فکر کنید که اینها ویژگی چندان بدی نیستند پس چرا باید مربوط به یک طرحواره ناسازگار باشند. عجله نکنید ما در ادامه از ویژگیهای بیشتر این طرحواره خواهیم گفت و خواهید فهمید چرا در دسته طرحوارههای ناسازگار قرار گرفته است.
نظر دکتر فلور خیاطان درباره طرحواره بازداری هیجانی
نشانههای تله بازداری هیجانی
فردی که تله بازداری هیجانی دارد با ویژگیهای به خصوصی زندگی میکند و ویژگیهای رفتاری خاصی را نشان میدهد. از ویژگیهای مهم فرد دچار طرحواره بازداری هیجانی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- این فرد از حرف زدن راجع به هیجانات اجتناب میکند.
- اغلب برای کنترل تمایلات پرخاشگرانه خود تلاش میکند.
- معمولاً احساسات خود را قایم میکند و در صورتی که بخواهد بروز دهد، زمانی این کار را میکند که یا هیچکسی نباشد یا افراد کمی کنارش باشد.
- او از روشهایی هیجانات و احساسات خود را تجربه میکند که در ارتباط با دیگر افراد نباشد مثلا آهنگ گوش دادن، فیلم دیدین و غیره.
- عموماً احساس پوچی، جدی بودن و بیحسی دارد و به جای هیجانی بودن یا صحبت کردن راجع به احساسات و هیجانات، از لحاظ عاطفی بیتفاوت است.
- نزدیکان و اطرافیان او از سرد بودن او گله میکنند و به جملاتی مانند ” تو مثل رباتی” میگویند.
- او روابط خود را بر پایه خویشتنداری بنا میکند و به جای صمیمیت با طرف مقابل، خویشتنداری میکند.
- بیشتر روی عقلانیت تاکید میکند و در اغلب موارد به طور افراطی این کار را انجام میدهد.
- در افرادی که اختلال شخصیت وسواسی دارند نیز این طرحواره دیده میشود.
ریشههای تحولی در طرحواره بازداری هیجانی
یکی از نیازهای ذاتی کودکان بیان و ابراز احساسات است. چون در کودکی بالاخص سنهای پایین، سیستم شناختی کودک به حد کافی رشد نکرده است؛ ابراز احساسات و هیجانات در کودکان بسیار قوی و شدید است. کودکان نمیدانند چطور و چگونه غم، شادی یا خشم خود را تجربه کنند و چه رفتارهایی در قبال این احساسات از خود نشان بدهند. پاسخی که والدین و محیط خانواده به کودک میدهند اگر نامناسب باشد ممکن است سبب ایجاد طرحواره ناسازگاری به نام تله بازداری هیجانی شود. معمولاً این طرحواره با طرحواره معیارهای سرسختانه یا کمالگرایی همراه است. شرایط محیطی زیر در شکلگیری این طرحواره نقش پررنگی دارند:
- آموزشهای اشتباهی که والدین در مورد کنترل هیجان به کودک دادهاند مثلاً ” احساساتی نشدن نشانه قوی بودن است.”
- بزرگ شدن در خانوادهای که والدین اعتیاد به مواد مخدر یا الکل دارند.
- کودکانی که در خانوادههای بسیار سختگیر بزرگ میشوند؛ به علت قوانین سختگیرانه حاکم در خانه نمیتوانند هیجاناتشان را به شکل واقعی بروز دهند.
- یکی از دلایل مهم ایجاد طرحواره بازداری هیجانی، سرکوب احساسات است.
- اگر در دوران کودکی احساسات فرد نادیده گرفته شود، مسخره شود یا سرکوب شود در بزرگسالی دچار تله بازداری هیجانی خواهد شد.
تفاوت طرحواره بازداری هیجانی و طرحواره محرومیت هیجانی
طرحواره بازداری هیجانی و طرحواره محرومیت هیجانی در بستر خانوادگی تقریباً یکسانی ایجاد میشوند و تقریباً در هر دو احساس انزوا، پوچی و تنهایی تجربه میشود. با این وجود با هم تفاوتهایی دارند و افرادی که دچار این دو طرحواره هستند، در زندگی و روابط رفتار متفاوتی را نشان میدهند. از جمله این تفاوتها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- فرد دارای تله بازداری هیجانی از ابراز احساسات اجتناب میکند اما فردی که دارای تله محرومیت هیجانی است به طور دائم نیاز به ابراز احساسات و تایید گرفتن دارد.
- در طرحواره بازداری هیجانی فرد تمایلی به ابراز احساسات از سمت نزدیکان ندارند اما در محرومیت هیجانی فرد تصور میکند نیازهای عاطفیش توسط نزدیکانش برآورده نمیشود.
- شخصی که دارای طرحواره بازداری هیجانی است تاکیدی روی احساسات و ابراز آن در رابطه ندارد در حالی که فرد دارای محرومیت هیجانی از شریک زندگی خود انتظارات غیر واقع بینانه در ابراز عواطف و احساسات دارد.
سبکهای مقابلهای طرحواره بازداری هیجانی
افراد دارای طرحواره بازداری هیجانی در هنگام فعال شدن تله، از سه سبک مقابلهای تسلیم، اجتناب و جبران افراطی استفاده میکند.
سبک مقابلهای تسلیم
آنها در ظاهر ممکن است بسیار آرام و سرد به نظر برسند اما د درون احساسات و هیجانات نرمال دارند. این افراد تسلیم باورهای تله بازداری هیجانی شدهاند و معتقدند که باید احساسات و هیجانات خود را سرکوب کنند. با اینکه در ظاهر، آرام و مسلط دیده میشوند اما از نظر عاطفی احساس تنهایی و انزوا دارند. قرار گرفتن در موقعیتهایی که باید عواطف و احساسات خود را بیان کنند باعث معذب شدن آنها میشود. عموماً به سمت افرادی جذب میشوند که عواطف و احساسات خود را زیاد ابراز میکنند.
سبک مقابلهای اجتناب
در سبک مقابلهای اجتناب، فرد از هر موقعیت و شرایطی که در آن باید احساسات و هیجانات خود را ابراز کند، اجتناب میکند. فرد این کار را با کم کردن ارتباط با دیگران انجام میدهد؛ مخصوصاً اگر طرف قابل از او انتظار ابراز احساسات و عواطف را داشته باشد. در این سبک از مقابله فرد تمایلی به صمیمی شدن با دیگران ندارد و روابط خود را سطحی نگه میدارد. زمانی که این فرد در یک رابطه صمیمی یا عاشقانه باشد از گفتن کلمات و اعمال محبتآمیز طفره میرود و به لحاظ احساسی خنثی رفتار میکند. ممکن است فرد برای اجتناب از احساسات، خود را در فیلم و سریال غرق کند. معمولاً وقتی کسی از او در مورد احساساتش بپرسد از جواب دادن طفره میرود.
سبک مقابلهای جبران افراطی
در سبک مقابلهای جبران افراطی، فرد رفتار متفاوتی نسبت به باورهای تله خود نشان میدهد. او در رفتارهای خود بسیار برانگیخته و هیجانی میشود و هیچ بازداری در رفتار خود اعمال نمیکند. ممکن است احساسات خود را بدون هیچ فیلتری بیان کند؛ این رفتار زمانی که فرد تحت تاثیر الکل یا مواد مخدر باشد بیشتر مشاهده میشود.مثلا فرد به طور کلی آرام است اما بعد از اینکه دو جرعه الکل مینوشد، به قدری شاد می شود و رفتارهای عجیب و غریب نشان میدهد که فردای آن روز از رفتار خود پشیمان شده و در نتیجه بازداری هیجانی تشدید میشود.
اهداف درمانی تله بازداری هیجانی
هدف از درمان تله بازداری هیجانی، کمک به افراد برای خودجوشی و خودانگیختگی هیجانی است. افراد یاد میگیرند به طور مناسب از هیجانهای که سرکوب کردهاند حرف بزنند و آنها را بیان کنند. به مرور و طی درمان، یاد میگیرند که خشم خود را به طور مناسب بیان کنند، در فعالیتها و کارهای شیطنت آمیز و هیجانی مثلاً بازی مافیا شرکت کنند، عاطفه و احساس بیشتری را بروز دهند و در موردش صحبت کنند. آنها متوجه میشوند که هیجان به اندازه عقلانیت ارزش دارد.در نهایت دست از کنترل اطرافیان بر میدارند، دیگران را بهخاطر ابراز هیجانهای طبیعی تحقیر نمیکنند و هنگامی که هیجانهای خود را بیان میکنند احساس شرمندگی نمیکنند.
درمان طرحواره بازداری هیجانی
طرحواره درمانی در جهت درمان تله بازداری هیجانی مراجع، کودک خود انگیخته پر از هیجان درون او را زنده میکند. او از طریق وارد شدن به خاطرات آسیبزای دوران کودکی فرد و تصویر سازی، تجربیات بد مانند سرکوبهای هیجانی را مسدود میکند. درمانگر وارد خاطرات دوران کودکی فرد شده و به مراجع اجازه میدهد بازی و شیطنت کند، در مورد احساساتش حرف بزند و تمام هیجاناتش را نشان دهد.
به این افراد شرکت در کلاسهای رقص و آواز پیشنهاد می شود. به آنها گفته میشود هیجانات در رفتار مانند تب در جسم است همان طور که وجود تب در بدن تضمین دهنده سیستم ایمنی سالم بدن است، هیجانات در روان عامل سلامت روان اند و افرادی که میتوانند هیجانات خود را نشان دهند از سلامت روان بهتری برخوردارند. در صورتی که هیجانات ابراز نشوند با انفجار هیجانات روبرو خواهیم بود.
آزمون روانشناسی طرحواره بازداری هیجانی
این آزمون روانشناسی که پیش روی شماست، به بررسی و اندازهگیری طرحوارههای هیجانی در افراد میپردازد. طرحوارههای هیجانی، الگوهای پایدار و عمیقی از احساسات و تجربیات هیجانی هستند که میتوانند بر رفتار و تعاملات فردی تاثیر بگذارند. این آزمون شامل ۵ سوال است که هر سوال دارای ۶ گزینه برای پاسخ دادن میباشد. لطفا به هر سوال با دقت پاسخ دهید و گزینهای را انتخاب کنید که به نظر شما بیشترین تطابق را با احساسات و تجارب شخصیتان دارد. نتایج این آزمون به شما کمک خواهد کرد تا شناخت بهتری نسبت به الگوهای هیجانی خود پیدا کنید و درک کنید که چگونه این طرحوارهها ممکن است در زندگی روزمره شما نقش بازی کنند.
از اینکه احساسات مثبت (مثل محبت و توجه) را به دیگران نشان دهند خیلی خجالت میکشم
بیان احساسات نزد دیگران برایم سخت است
برای من خیلی سخت است که راحت و خودجوش رفتار کنم
آنقدر خودم را کنترل میکنم که مردم فکر میکنند آدمی بدون هیجان و بیاحساس هستم
مردم نظرشان این است که من از نظر هیجانی ضعیف هستم
نتیجه گیری
طرحوارهها در نتیجه تجربیات نامطلوب دوران کودکی شکل میگیرند. طرحواره بازداری هیجانی یکی از طرحوارههای ناسازگار است که مشکلات فردی و بینفردی برای افراد به وجود میآورند و زندگی افراد را با اختلال مواجه میکنند.
تله بازداری هیجانی خود را با سرکوب شدید عواطف و احساسات نشان میدهد. ریشه شکلگیری این تله ناسازگار را میتوان در والدین سختگیر، سرکوب عواطف یا اجتناب از بیان احساسات پیدا کرد. برای درمان این طرحواره بهترین راه، مراجعه به رواندرمانگر است. مرکز مشاوره طرحواره در کنار شما است تا طرحواره و مشکلات ناشی از آن را درمان کنید.
مطالب زیر را حتما مطالعه کنید
طرحواره نقص و شرم چیست؟ نشانههای تله نقص و شرم
آیا همیشه چهره خود را پنهان میکنید تا مبادا کسی درباره آن قضاوت کند؟ آیا در اکثر مواقع به علت ترس از تحقیر شدن، حرف خود را میخورید و کامل بیان نمیکنید؟
ذهنیت طرحوارهای چیست و چگونه درمان میشود؟
افراد متفاوت، با توجه به شناخت و ارزیابی خودشان از خود، دیگران و دنیا، به موقعیتها پاسخهای متفاوتی میدهند. این شناخت و ارزیابی، به طرحوارهها یا ذهنیت طرحوارهای ما بستگی دارد.
طرحواره شکست چیست و چگونه ایجاد میشود؟
طرحواره وابستگی و بیکفایتی چیست؟راههای رهایی از تله وابستگی
طرحواره وابستگی بیکفایتی، تله ناسازگاری است که باعث میشود فرد نتواند به طور مستقل تصمیمگیری کند و برخی فعالیتهای روزمره را به تنهایی انجام دهد. این عدم استقلال و حس بیکفایتی سبب وابستگی بیش از حد به دیگران میشود.
طرحواره رهاشدگی چیست و چگونه با آن مقابله کنیم؟
آیا فردی را سراغ دارید که در برقراری رابطه جدی و عاطفی با دیگران ناتوان است چون دچار یک حس بیاعتمادی نسبت به افرادی هستند که با آنها رابطه دارند؟ یا کسی که تحت هر شرایط میخواهد در رابطه باشد چون طاقت تنهایی را ندارد؟ هر دوی این حالت ممکن است نشانههایی از یک تله یا طرحواره باشد؛ طرحواره رهاشدگی.
تله ایثار یا طرحواره ایثار چیست و از کجا ریشه می گیرد؟
“با اینکه همیشه سعیام رو میکنم تا خودخواه نباشم و به دیگران کمک کنم اما در نهایت هیچکس قدرم رو نمیدونه.” “احساس میکنم اطرافیانم ازم سواستفاده میکنن، خیلی استرس دارم و همیشه احساس خستگی میکنم.” اینها نمونه جملات یک فرد قربانی طرحواره ایثار است.
دیدگاهتان را بنویسید